Hymn narodowy
Foto: WO(lca.pl)

Jarosław, Antoni, Andrzej, Krystyna… W karykaturalnie przerysowanych postaciach z piekła rodem lub koszmarnego snu widz bez trudu rozpozna demiurgów współczesnej Polski, politycznych przywódców zagubionej społeczności upadłych aniołów. Pisowcy, kukizowcy, kodziarze i przygasłe legendy niegdysiejszej walki o godność, sprawiedliwość i solidarność. Popękana jak kawałki styropianu wyścielające legnicką scenę potwornie skłócona Polska to motywy i tło tej pełnej gorzkiej satyry opowieści o społecznym zagubieniu i niebezpiecznie narastającej nienawiści. Śmiech i przerażenie, współczucie i manifestacyjnie bite brawa niezmiennie towarzyszą temu przedstawieniu od kwietniowej premiery. Jak mogłaby wyglądać nowa wersja polskiego hymnu narodowego w epoce „dobrej zmiany”? Czym jest „tuningowanie” konstytucji i wyborów? Nie zdradzę. Sami musicie tego doświadczyć.

O „Hymnie narodowym” sporo napisano m.in. w Newsweeku, Polityce, Dzienniku Gazecie Prawnej i w wielu innych miejscach. Także w niemieckim Frankfurter Algemaine Zeitung. Nieprzypadkowo w czerwcu Stowarzyszenie Przyjaciół Teatru Modrzejewskiej nagrodziło autora i reżysera sztuki „Bombą sezonu 2015/2016”. To bowiem chyba jedyny spektakl teatralny, o który spierano się w parlamencie wolnej Polski i który padł ofiarą cenzorskich praktyk prezesa TVP. Nie pierwszy raz najwięcej do powiedzenia mieli ci, którzy legnickiego przedstawienia nigdy nie oglądali.

Tak jak legniccy narodowcy, którzy witali publiczność ulotkami domagającymi się zamknięcia Teatru Modrzejewskiej i wymierzenia Wojcieszkowi kary za antypolskość. Jak Tomasz Żak z portalu Polonia Christiana, który rzecz ujął krótko:„Polskojęzyczni artyści już nie testują naszej odporności na kicz i bluźnierstwo, oni idą po całości. Żeby było totalnie, to wzięli się za poniewieranie symboli narodowych”. Trzeba przyznać, że odważna i wielce oryginalna jest myśl, by karykaturowane w przedstawieniu postaci wynieść na ołtarze narodowych symboli.

Ci, co widzieli, pisali inaczej. Jak Aneta Kyzioł w Polityce: „Wojcieszek wraca po sześciu latach do teatru, by na legnickiej scenie odpowiedzieć na pytanie, które wielu sobie dziś zadaje: co zrobić, żeby Polska nie zamieniła się w piekło na ziemi. „Hymn narodowy” to odpowiedź bardzo w stylu autora: mieszanka publicystyki, kabaretu, rysowanych grubą kreską postaci i love story, z ulubionym, niemodnym happy endem w finale”.

Albo jak Leszek Pułka w portalu Teatralny.pl: „„Hymn narodowy” smakuje słodko-gorzko niczym wyjęty z popiołu gorący ziemniak, syci miąższem, lecz parzy dłonie i wargi zwęgloną skorupą. Nie jest scenicznym arcydziełem, ale to jedna z najciekawszych propozycji rozmowy z artystami o Polsce. Oczywiście jeśli jeszcze chcecie rozmawiać o Polsce i oglądać niezakłamanych artystów”.

Niektóre z recenzji są tyleż celne, co zaskakujące. Ewa Guderian-Czaplińska w Didaskaliach zwróciła uwagę, że spektakl Wojcieszka „w ogóle nie zbliża się do poważnego roztrząsania kwestii politycznych, wcale tego nie chce - jest bluzgiem, kabaretem, przekleństwem, nerwowym śmiechem podszytym bezradnością, doraźną interwencją nakłuwającą własny strach, szyderstwem zmieszanym z przerażeniem”.

„Wychodzę z Modrzejewskiej jak ze snu, który się nie kończy. Przywiodła mnie tu sytuacja nowego kraju, który chce mnie wrzucić do podziemia. Pozostaje myśl, że ta psychoza urodzi, podobnie jak to miało miejsce w pamiętnej przeszłości, nowy, artystyczny porządek. Mówienie przez skrzypiące szafy, dziurki od klucza, kratki wentylacyjne. Być może to mówienie, które przychodziło dotychczas tak łatwo, będzie mówieniem oczekiwanym, szukanym, odgrzebywanym wciąż na nowo. A teatr stanie się miejscem stymulacji, kuracją tlenową” - zauważył w Dzienniku Teatralnym Janusz Łastowiecki.

Jest w tym przedstawieniu rola wybitna. Zauważył to krytyk, redaktor naczelny miesięcznika Dialog i autor tegorocznego „Subiektywnego spisu aktorów teatralnych” Jacek Sieradzki, który przyznał aktorskie „zwycięstwo” Pawłowi Palcatowi: „To się nazywa iść po bandzie. Grać Macierewicza, jak onanizuje się przy ścieżce dźwiękowej głosów z kokpitu czy Kaczyńskiego jak wygrzebuje się z worka ze zwłokami brata i wybucha rozpaczliwym monologiem, żądając od widzów utulenia w bólu" –zauważył krytyk. Bezspornie to mocna i wielka rola tym bardziej, że w tej kreacji" nie ma nic niskiego. Żadnego ośmieszania, poniżania. Jest szaleństwo i groza, ostrzeżenie i strach przed obłędem, jednoznaczność oskarżenia owszem, ale bez pogardy. Chciałbym o tym przekonać, ale ci, do których to mówię i tak mi nie uwierzą, a sprawdzić nie pojadą" – gorzko dodał Sieradzki.

Przemysław Wojcieszek nie kryje, że i w nim publiczne reakcje na spektakl wywołały spore emocje. - Ludzie wyciągają mnie zza kulis i biją mi brawo - mówi. - Nigdy czegoś takiego nie przeżyłem. Czuję się jak Stachurski w Białymstoku. Genialnie – zauważył w rozmowie z dziennikarzem Newsweeka.

„Hymn narodowy” na Scenie Gadzickiego Teatru Modrzejewskiej w Legnicy w sobotę i niedzielę (15 i 16 października) o godz. 19.00. Bilet 30 zł (ulgowy 20 zł). Już 20 października sztuka Przemysława Wojcieszka wystawiona zostanie w konkursie XVI Festiwalu Dramaturgii Współczesnej „Rzeczywistość przedstawiona” w Zabrzu. Będzie to pierwsza prezentacja tego spektaklu poza macierzystą sceną.

Hymn narodowy
Foto: WO(lca.pl)