Teatr Modrzejewskiej w Legnicy świętuje w tym roku czterdziestolecie profesjonalnej polskiej sceny w Legnicy i 175 lat istnienia budynku teatru. Podwójny jubileusz stał się okazję, by wnikliwiej spojrzeć także w niepolską część historii teatru, którego dzieje były równie burzliwe, jak historia dolnośląskiego miasta.

Służyć będzie temu cykl trzech wystaw, które zilustrują trzy najważniejsze epoki w dziejach teatru: we wrześniu historię niemieckiego teatru w Liegnitz (1842-1944), w październiku osiemnaście lat, gdy w sercu miasta działał Teatr Dramatyczny Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej (Драматический Театр Северной Группы Войск Советской Армии) oraz w listopadzie br. gdy zaprezentowana zostanie historia i dorobek 40. lat profesjonalnej polskiej sceny dramatycznej w Legnicy (1977-2017).

O ile jednak niemiecka część historii legnickiego teatru została już w dużej mierze rozpoznana i opisana, co stało się przy okazji jubileuszy 160-lecia budynku i 25-lecia działalności polskiego teatru w Legnicy oraz zrealizowanej wówczas sztuki Roberta Urbańskiego “Wschody i Zachody Miasta” w reżyserii Jacka Głomba (2003), a także z okolicznościowej książki historyczno-dokumentacyjnej “Teatr Miasta – Miasto Teatru” w opracowaniu Roberta Urbańskiego, to powojenne dzieje radzieckiego teatru w Legnicy nadal są historią zapoznaną i owianą mrokiem tajemnicy.

Bezsporne jest, że po zdobyciu miasta przez Armię Czerwoną w lutym 1945 roku budynek legnickiego teatru został spustoszony – wywieziono z niego wszystko, co nie było trwale przytwierdzone, a sam obiekt na wiele lat trafił w ręce zdobywców. Już w 1946 roku okupacyjne władze sowieckie sprowadziły jednak do Legnicy zespół aktorski z Leningradu i muzyków z ukraińskiego Charkowa. Tym samym uruchomiły w obiekcie działalność teatralną.

„Radziecki teatr w Legnicy grał przez blisko dwadzieścia lat, zdobywając – mimo ówczesnej sowietofobii – uznanie dla kunsztu wykonawców i realizatorów (jeden dzień w tygodniu przedstawienia mogli też oglądać Polacy i inne narodowości zamieszkujące miasto). Polakom pozostały inicjatywy amatorskie” – opisuje ten okres Robert Urbański w zarysie dziejów legnickiego teatru.

- Mitów i miejskich legend o tym radzieckim okresie w historii teatru jest bez liku. Np. o romansie pierwszego dowódcy Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej marszałka Konstantego Rokossowskiego z jedną z aktorek. Wiedzy o tym okresie i dokumentów z nim związanych jednak nie ma. Chcemy to zmienić i rozpoczęliśmy kwerendę w moskiewskim archiwum ministerstwa obrony Federacji Rosyjskiej. Są już pierwsze rezultaty tych poszukiwań: zdjęcia (w tym unikatowe zdjęcie Ludwika Solskiego z zespołem aktorów radzieckiego teatru w Legnicy), plakaty, dokumenty. Wynika z nich m.in., że wśród pracowników radzieckiego teatru byli Polacy, mieszkańcy Legnicy. Nasi rodacy pełnili w nim funkcje administracyjno-pomocnicze. Stąd nasz apel do żyjących jeszcze jego byłych pracowników i ich potomków, a także do widzów, by przeszperali domowe archiwa i pomogli nam w gromadzeniu dokumentów z tej epoki – mówi dyrektor legnickiego teatru Jacek Głomb.

- Wśród dokumentów, które już pozyskaliśmy jest m.in. rozkaz o powołaniu Teatru Dramatycznego Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej. Mamy też oryginale plakaty teatralne z tego okresu. W tym do spektaklu „Romeo i Julia” Szekspira z 1946 roku, który wystawiono w Legnicy w innym z zajętych przez czerwonoarmistów obiekcie, który na lata stał się Domem Oficera PGWAR (dziś siedziba kurii biskupiej) – dodaje kierownik literacki teatru Robert Urbański, który gromadzi wszelkie archiwalia i czeka na kolejne (tel. 530 375 252, mail: rurbanski@teatr.legnica.pl).

Wsparcie w poszukiwaniach oraz w upowszechnianiu dokumentów z przeszłości zadeklarowała legnicka Fundacja Historyczna Liegnitz.pl i prowadzony przez nią portal liegnitz.pl.

- Chociaż przedmiotem naszej działalności jest historia miasta do roku 1945 roku, to w tym przypadku postanowiliśmy zrobić wyjątek. Już na przełomie kwietnia i maja uruchomimy na naszym portalu specjalną zakładkę poświęconą dziejom teatru. Zarówno tym niemieckim, które mamy już nieźle udokumentowane m.in. dzięki współpracy z Bundesgruppe Liegnitz w Wuppertalu, ale i tym poświęconym radzieckiej historii tej sceny i dokumentom z tym związanym – deklaruje prezes fundacji Zbigniew Brzeziński.

- Bardzo nam zależy, by do wydarzeń w roku jubileuszu pozyskać jak największą liczbę partnerów. Także dlatego, że historia legnickiego teatru to ważna część burzliwych i zmiennych dziejów miasta. Chodzi i to by wiedzieć i pamiętać, że przed nami byli inni, którzy naznaczyli teatralną historię Legnicy – zaznacza Jacek Głomb.