Powstanie Warszawskie sztucznych legend nie potrzebuje - to słowa, które posłużyły autorce pracy za motto przy poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, jak wyglądało życie codzienne w sierpniu i wrześniu 1944 roku. Rezultat? – Książka niezwykła. Pełna dramatów, wzruszeń, ale i humoru. Oparta na rzetelnych źródłach, gruntownej analizie tematu, licznych rozmowach i spotkaniach z powstańcami.

Zagłębiając się w lekturę - widzimy z niezwykle bliskiej perspektywy twarze warszawiaków - walczących „na pierwszej linii”, ale i tych, którzy po prostu próbowali przetrwać. Poznajemy ludzi, którzy – na przekór wszystkiemu, starali się przeżyć dane im dni jak najpełniej. Priorytetem zawsze była walka. Żołnierz marzył, by mieć „stena pod pachą” i choć kilka granatów. Każdego dnia obawiał się, czy wystarczy mu amunicji, by odeprzeć następny atak nieprzyjaciela, czy strzela wystarczająco „celnie i celowo”.

Ale, tuż „za barykadą” - toczyło się barwne, intensywne życie. Autorka opisuje je niezwykle ciekawie, dając czytelnikowi szansę na poznanie różnorodnych jego aspektów – często zupełnie nieznanych. Trzeba więc było zjeść swoją porcję „kaszy-plujki”, jeśli szczęście sprzyjało – z gulaszem z psa lub kota. Popić ją substytutem kawy czy też „bimbrem” - znacznie bardziej dostępnym niż woda. Przy studniach działy się dantejskie sceny, a temat higieny prawie nie istniał! Nic więc dziwnego, że Maria Rodziewiczówna, w swym dzienniku napisała: „Warszawa bez kropli wody – po gardło w kale i moczu, i plwocinach.”

Wbrew pozorom ważny był i strój powstańczy. Biało-czerwona opaska, w pierwszych dniach walki, zastępowała mundur. Żołnierze ze Starówki, ubrani w swoje „panterki” i „tygryski”, zadawali szyku. To oni wprowadzili również „modę” na wiązane z fantazją kolorowe apaszki – uważane za „szczyt elegancji”. Bojowy wygląd dodawał animuszu i pomagał zaimponować dziewczynie. Sanitariuszki i łączniki, ubrane najczęściej w stroje, w których poszły „do Powstania” - starały się nie przynieść wstydu „swoim chłopcom”. Stąd w niejednym chlebaku – obok bandaży czy meldunku, „zaplątało się” i lusterko, grzebień a nawet czasem - pomadka. Cóż w tym dziwnego? Młodość ma swoje prawa. W Powstaniu, obok wielkich dramatów - kwitła miłość. Zauroczenia, flirty, seks, śluby i szukanie śmierci po stracie najbliższej osoby – to stałe elementy codzienności. A obok nich - wszechobecne życie religijne i kulturalne. Wiara dawała siłę - tak potrzebną, by przetrwać. Koncerty, odbywające się w gospodach żołnierskich peżetek - pozwalały zapomnieć... Najbardziej jednak „pomagał humor”. Trzeba było nabrać dystansu, by nie zwariować.

Autorka prezentuje niezwykle bogatą galerię zabawnych historii, kawałów i tzw. „uśmiechów Powstania”. Przytoczone zostały liczne, popularne wówczas, powiedzonka, jak choćby – „Nie bądź frajer – nie daj się zabić!” Mamy więc i krótkie chwile beztroskiej zabawy – spotkania towarzyskie, śpiewanie piosenek, a nawet – tańce, jeśli znalazł się akurat patefon lub ktoś zagrał na akordeonie.

Niestety, rzeczywistość warszawska, to także walka lekarzy o ratowanie życia, obawa przed unieruchomieniem i towarzyszącą mu bezradnością – „byliśmy gotowi umrzeć, ale nie byliśmy gotowi na bycie rannym”. To traumatyczne wspomnienia z pobytu w kanałach - „dla jednych ostatnia szansa ocalenia, dla innych ciemność śmierci”. To oszalałe z rozpaczy matki, patrzące na śmierć głodową swoich dzieci. To ludność przebywająca w piwnicach pełnych strachu i rozpaczy - zamieniających się często w zbiorowe mogiły. To wszechobecny pył ceglany, dźwięk „ryczenia krowy” i chodzenia po potłuczonym szkle, zapach spalenizny, krwi oraz ciał rozkładających się w upale. To bestialskie zbrodnie niemieckie – najbardziej wstrząsające i okrutne obrazy Powstania.

Warszawa, pokryta siecią barykad, z dnia na dzień stawała się miastem pożarów, gruzów i grobów. A jednak – na przekór i wbrew wszystkiemu, tętniło w niej intensywne życie...

O autorce:
Agnieszka Cubała – z zawodu i zamiłowania marketingowiec, z zainteresowania – pasjonatka historii Powstania Warszawskiego. Swoją przygodę z tematem rozpoczęła podczas studiów na warszawskiej SGH, pisząc pod kierownictwem naukowym prof. dr hab. Wojciecha Roszkowskiego pracę magisterską poświęconą Powstaniu. Na jej kanwie wydała książkę Ku wolności… Międzynarodowe, polityczne i psychologiczno-socjologiczne aspekty Powstania Warszawskiego. Pracowała w Muzeum Powstania Warszawskiego, zajmując się przede wszystkim koordynacją prac nad realizacją ekspozycji stałej, uczestnictwem w projektach naukowo-wydawniczych oraz przygotowaniem wystaw czasowych. Opracowała hasła autorskie do Wielkiej Ilustrowanej Encyklopedii Powstania Warszawskiego, była też konsultantką historyczną dwóch rozdziałów książki prof. Normana Daviesa Powstanie ’44.

Spotkanie z Agnieszką Cubałą odbędzie się w czwartek 28 stycznia o godzinie 17:00 w czytelni Legnickiej Biblioteki Publicznej. Wstęp wolny.